جهانگردان ایرانی

برادران امیدوار عیسی و عبدالله امیدوار از مهم‌ترین و معروف ترین جهانگردان ایرانی هستند. این دو از سال 1330 شمسی شروع به سفر و جهانگردی و انجام پژوهش‌های میدانی و انسان‌شناسانه در سراسر دنیا کردند. مهم‌ترین ویژگی سفر ایشان فیلمبرداری، عکاسی و در یک کلام مستندسازی از سفرهایشان بود. این مستندات بعدها در قالب کتابی با نام سفرنامه برادران امیدوار چاپ شد و مورد استفاده بسیاری از پژوهشگران قرار گرفت. از مهم‌ترین یافته‌های این دو برادر در طول سفرهایشان، مجموعه‌ای گردآوری شده بود که در سال 1382 در موزه‌ای در مجموعه سعدآباد به نمایش گذاشته شد. این دو به نوعی اولین جهانگردان ایرانی در معنای مدرن کلمه بودند و همچنین اولین ایرانی‌ها و اولین آسیایی‌هایی بودند که به قطب جنوب سفر کردند. گرچه به نظر می‌رسد تنها این عبدالله امیدوار بود که به قطب جنوب سفر کرد.

میرزا محمدعلی محلاتی به عنوان یکی از معروف ترین جهانگردان ایرانی باید به میرزا محمدعلی محلاتی اشاره کرد. او که به علت سفرهای فراوانش به حاج سیاح نیز معروف شده، در اواخر عصر قاجاری می‌زیست و یکی از فعالان جنبش مشروطه بود که در 1215 خورشیدی مصادف با 1836 میلادی زاده شد و در 1304 خورشیدی درگذشت. حاج سیاح به عنوان یکی از مشهورترین جهانگردان ایران و جهان ، اولین ایرانی است که رسما تابعیت ایالات متحده آمریکا را پذیرفت. او در 23 سالگی سفر هجده‌ساله‌ای را به دور دنیا آغاز کرد. سفری که شامل نقاط مهمی از اروپا، آمریکای شمالی، ژاپن و هندوستان می‌شد. در اولین ورود به آمریکا، حاج سیاح سفر خود را از نیویورک آغاز کرد تا سانفرانسیسکو پیش رفت. جایی که در 26 می 1875 تابعیت آمریکا را در دادگاه ناحیه 12 ایالت کالیفرنیا رسما پذیرفت. او حتی دو بار موفق به دیدار با پرزیدنت اولیسس گرنت رئیس جمهور وقت آمریکا شد. از او دو کتاب به جا مانده است؛ یکی خاطرات حاج سیاح و دیگری سفرنامه حاجی سیاح محلاتی که درواقع ادامه کتاب خاطرات است و بسیار نایاب. اما همین سفرهای طولانی مدت نام او را به عنوان یکی از معروف ترین جهانگردان ایرانی ماندگار کرده است

ناصرخسرو قبادیانی بلخی ابومعین ناصر بن خسرو بن حارث قبادیانی بلخی که به اختصار او را ناصر خسرو می‌نامیم، ادیب، فیلسوف، الهی‌دان و شاعر ایرانی است که در قبادیان از توابع بلخ زاده شد. او امروزه، بیش از هرچیز به دلیل سفرنامه مفصلی که نگاشته و بعضا به اشعارش شناخته می‌شود؛ حال آنکه او یکی از متفکرین و الهی‌دانان سرآمد روزگار خود بود. آغاز جهانگردی و سفرهای ناصرخسرو نیز با داستانی عرفانی اساطیری آمیخته است. او که در قرن 5 هجری می‌زیست در عالم رویا به جستجو و سفر برانگیخته شد تا گمشده خود در عالم عرفان را بیابد. در نتیجه سفری 7 ساله را آغاز کرد که از مرو آغاز شد و شهرهای مهمی از جهان اسلام از ایران،‌ ترکیه، سوریه،‌ لبنان و فلسطین کنونی تا مصر و سودان را شامل می‌شد و نهایتا با بازگشت به بلخ پایان یافت. سفرنامه ناصرخسرو هم اکنون در نسخه چاپی خود در نسخه‌های گوناگونی در دسترس است و مورد استناد محققین است و او را به یکی از مشهورترین جهانگردان ایران و جهان بدل کرده است.

ابن بطوطه محمد بن عبدالله بن محمد بن بطوطه معروف به ابن بطوطه متولد شهر طنجه در مراکش امروزی و یکی از مهم‌ترین و مشهورترین جهانگردهای دنیا است. او که در قرن هفتم هجری می‌زیست چیزی نزدیک به 120 کیلومتر مسافت را در سرزمین‌هایی که امروزه شامل 44 کشور مختلف می‌شود به سفر پرداخت و مشاهدات خود را به رشته تحریر درآورد. حاصل کار ابن بطوطه سفرنامه بسیار مفصل و جذابی است که با ترجمه استاد محمد علی موحد امروزه در دو جلد چاپ شده و در بازار در دسترس است. او از سال 725 هجری به سوی مکه رهسپار شد و سرزمین‌های مصر، شام،‌ فلسطین، حجاز، عراق، ایران‌، یمن،‌ بحرین، ترکستان (آسیای میانه امروزین)، بین‌النهرین، هند، جاوه، چین، اروپای شرقی و آفریقا را از نظر گذراند. او به لحاظ تاریخی تقریبا هم عصر مارکوپولوی ونیزی، یکی از مشهورترین جهانگردهای دنیا است؛ اما جالب اینکه او چیزی نزدیک به سه برابر مارکوپولو سفر داشته است و مشاهدات خود را کاملا مبسوط و مشروح برجای نهاده است. ابن بطوطه نهایتا در پایان سفر 27 ساله‌اش به مراکش بازگشت و در سال 779 هجری درگذشت.